- Inleiding
Op woensdag 16 maart 2022 hebben de verkiezingen voor een nieuwe Gemeenteraad plaatsgevonden.
Deze verkiezingen hebben geleid tot de volgende zetelverdeling in de Gemeenteraad:
LVR 11 – GL 5 – CDA 3 – DS 3 – SPR 2 – VVD 2 – D66 2 – PvdA – 2 – SP 1
De leden van de nieuwe Gemeenteraad worden op 30 maart 2022 geïnstalleerd.
Na de verkiezingen is het aan de gekozen partijen om een coalitie te vormen. Om een coalitie
te vormen die getalsmatig kan bogen op een meerderheid in de Gemeenteraad, zijn in Roermond minimaal 16 zetels nodig. Partijen die niet tot de coalitie toetreden, vormen de oppositie.
- Plenaire bijeenkomst
Op maandag 21 maart 2022 heeft er in de Raadzaal van het Roermondse stadhuis een zogenaamde duidingsbijeenkomst plaatsgevonden. Een openbare bijeenkomst onder leiding van de heer Jan Schrijen.
In deze bijeenkomst gaven alle in de Gemeenteraad verkozen partijen hun visie op de verkiezingsuitslag en benoemden zij hoe in hun ogen de start van het vervolgproces eruit zou moeten zien. Tijdens de duidingsbijeenkomst heeft de grootste partij in de nieuwe Gemeenteraad, de LVR, mij voorgedragen voor de rol van informateur waarbij ik heb aangegeven dat ik graag met alle verkozen partijen in de Gemeenteraad het gesprek aanga. Het verloop en de (eind)uitkomst van de bijeenkomst maakte dat dit voorstel unaniem werd gesteund. Dit brede draagvlak was een goed vertrekpunt om de individuele gesprekken met alle partijen te starten. Hiertoe is nog diezelfde avond een door mij opgestelde leidraad voor het gesprek met thema’s en vraagstellingen, door de griffier aan de vertegenwoordigers van alle partijen verstuurd.
- Gesprekken met de vertegenwoordigers van alle in de Gemeenteraad verkozen partijen
Op woensdag 23, vrijdag 25 en zaterdag 26 maart 2022 heb ik in een eerste gespreksronde met twee afgevaardigden van alle in de Gemeenteraad vertegenwoordigde partijen gesproken. Het waren gesprekken die zonder uitzondering zeer prettig verliepen en waarbij in een open en constructieve houding gesproken werd. Dit was in lijn met de positieve sfeer in de duidingsbijeenkomst. Uit de gesprekken kon ik afleiden dat iedereen, uiteraard ieder vanuit zijn/haar eigen politieke standpunten en invalshoeken, het beste voor heeft met onze stad.
Alle partijen hebben op de dag dat hun gesprek plaatsvond of de dag erna, een gespreksverslag ontvangen. Op dit verslag kon men zijn/haar reactie geven en/of verzoeken tot aanpassingen doen. Ook uit deze handelingssnelheid blijkt de enorme betrokkenheid en wil om met de gehele Gemeenteraad in het belang van Roermond aan de slag te gaan in deze bestuursperiode. Met alle partijen heb ik afgesproken dat de gespreksverslagen niet openbaar worden gemaakt en ook niet aan andere partijen worden verstrekt.
Ik heb enkele thema’s in het bijzonder besproken die overstijgend zijn aan de eigen partij-inbreng en waarbij het niet uitmaakt of men een rol in de coalitie danwel oppositie gaat vervullen:
- Hoe ziet u mogelijkheden om een brede coalitie te vormen, waarbij breed niet per definitie gerelateerd is aan aantal partijen en/of zetels, maar qua politieke signatuur en programma gestoeld is op een brede vertegenwoordiging?
- Hoe ziet u een college van B&W getalsmatig, zowel qua aantal wethouders als qua fte’s?
- Hoe ziet u mogelijkheden om de bestuurscultuur te verbeteren en om een (goede en constructieve) samenwerking tussen coalitie en oppositie te laten ontstaan? Dit zowel bezien vanuit het perspectief als u tot de coalitie toetreedt als dat u deel uitmaakt van de oppositie.
- Hoe ziet u mogelijkheden om aanpassingen en verbeteringen te doen in het vergaderstelsel?
- Duiding eerste en tweede gespreksronde
Zeven partijen pleiten in meer of minder sterke bewoordingen voor een deelname van de eigen partij aan een coalitie. Twee partijen zien in eerste instantie geen rol voor zichzelf weggelegd. Een van die twee partijen heeft er in de eerste ronde ook voor gekozen om geen voorstellen te doen met combinaties van mogelijke coalitiesamenstellingen. Tevens heeft die partij aangegeven dat als ik de taxatie zou doen dat dit vanuit de inbreng van andere partijen aan de orde is, een deelname in een coalitie voor hen mogelijk wel bespreekbaar is. Ook hebben alle partijen duiding gegeven over de hierboven benoemde “bijzondere thema’s”, hetgeen een groot verantwoordelijkheidsbesef van alle partijen laat zien voor deze periode.
Op één partij na hebben alle partijen in de eerste gespreksronde meerdere combinaties voor een coalitiesamenstelling ingebracht en daarbij eigen voorkeuren aangegeven. Op één genoemde combinatie na, gaan alle ingebrachte combinaties uit van een coalitie van 4 partijen die idealiter minimaal uit 18 zetels in de Gemeenteraad bestaat met daarbij in die ingebrachte varianten een deelname van de grootste partij. Eén partij heeft de suggestie benoemd om voor een breed Raadsprogramma te gaan. Alle partijen spreken over een coalitie met een te vormen college van B&W dat werkbaar en daadkrachtig is. Een overgrote meerderheid van alle partijen gaf daarbij ook aan dat er een compact college van B&W dient te komen met 5 wethouders en tussen de 4,5 a 5 fte, maar om hierbij ook goed te kijken naar de opgaven en ambities.
Dit alles overziend betekent echter dat, ondanks het brede draagvlak voor een coalitie met 4 partijen, er evengoed veel verschillende combinaties mogelijk zijn. Uiteraard is dit afhankelijk in welke samenstelling van partijen met welke politieke signatuur en voorkeuren, er combinaties worden gemaakt om een coalitie te vormen. Ondermeer vanwege die reden heb ik besloten om met partijen een tweede gesprek te voeren.
De partijen waar een 2e gespreksronde mee heeft plaatsgevonden zijn LVR, Groen Links, CDA, Demokraten Swalmen, VVD en PvdA. De partijen zijn hier benoemd in volgorde van de verkiezingsuitslag. De partijen die ik niet heb uitgenodigd voor een tweede gesprek zijn hierover persoonlijk door mij geïnformeerd. Hierbij heb ik benoemd dat het niet uitnodigen voor een tweede gesprek, niet moest worden gezien als een “uitsluiting” van mogelijke coalitiedeelname. Een overduidelijke inbreng met betrekking tot ingebrachte combinaties en/of inhoudelijke duidingen, in perspectief van het totaalpallet dat ik ophaalde, waren voorbeelden van redenen waarom er voor mij geen aanleiding was om die partijen uit te nodigen voor een tweede gesprek.
In de tweede gespreksronde zijn enkele bespreekpunten verder uitgediept. Combinaties van mogelijke coalitiesamenstellingen die door meerdere partijen werden geuit (niet alleen door partijen die werden uitgenodigd voor de tweede gespreksronde) zijn gesondeerd.
Bijzondere inbreng of suggesties die in de eerste ronde zijn geuit, zijn (waar nodig anoniem) aan andere partijen die in die betreffende combinaties werden genoemd, voorgelegd. Daarnaast zijn eventuele conflicterende punten, indien mogelijk en/of gewenst, nader geduid of heb ik de partijen om verduidelijking gevraagd. Zowel bij de betreffende partij die het inbracht, als ook (waar nodig anoniem) bij partijen die in een of meerdere combinaties door anderen werden genoemd.
Tijdens de gevoerde gesprekken zijn door partijen, soms verstrekkende, ideeën geopperd of bijzondere voorwaarden/voorstellen benoemd en/of handreikingen gedaan. Soms ging dit samen met de wens om tot een coalitie toe te treden. Dit zal gezien alle inbreng zoals ik in deze paragraaf op hoofdlijn rapporteer, uiteindelijk niet voor alle partijen werkelijkheid worden. Naar aanleiding van al het voorgaande, ga ik over naar mijn conclusie en advies aan alle in de Gemeenteraad vertegenwoordigde partijen.
- Conclusie en advies
Op basis van hetgeen ik in de eerste en tweede gespreksronde heb opgehaald en ik in voorgaande paragraaf heb weergegeven, adviseer ik aan alle in de Gemeenteraad vertegenwoordigde partijen om mij als informateur in deze eerste fase nog één finale gespreksronde met alle partijen te laten houden.
Deze finale gespreksronde wil ik qua gespreksinhoud beperken tot het bespreken van en reflecteren op drie varianten van mogelijke coalitiesamenstellingen zoals die in de eerste twee gespreksrondes de revue zijn gepasseerd. Tijdens deze finale gespreksronde is het belangrijk dat alle partijen hun definitieve duiding, inclusief een stuk inhoudelijke verdieping, geven over deze varianten. Deze finale gespreksronde zou wat mij betreft snel kunnen plaatsvinden. Dit om enerzijds de voortgang te behouden in het proces zoals dat nu verloopt en om de goede sfeer tot nu toe, ook te benutten voor die finale gespreksronde. Ik stel voor om deze gesprekken aanstaande vrijdag 1 april, beginnend in de ochtend, te voeren. Met de mogelijkheid om bij onoverkomelijke problemen in agenda’s, zaterdagochtend 2 april als uitwijkoptie te benutten. Een openbare terugkoppeling van een aanvullende rapportage over de uitkomst aan alle in de Gemeenteraad vertegenwoordigde partijen, zou wat mij betreft maandag 4 april om 18.00 uur kunnen plaatsvinden.
Ik kan gezien al het voorgaande voor dit moment nog geen definitieve duiding geven voor het vervolg, wel leest u in deze rapportage de voortgang tot aan dit moment. Ook wil ik tot slot graag benoemen dat alle gespreksdeelnemers laten merken zich in te willen zetten om de in 2021 verbeterde verhoudingen tussen de politieke partijen onderling, verder te willen verbeteren. Dit geeft wederom blijk van een verantwoordelijkheidsbesef bij alle partijen. De rol van coalitie en oppositie zijn beiden belangrijk voor een goed functionerende Gemeenteraad. Een goede onderlinge samenwerking is net zo belangrijk.
Los van welke uitkomst de finale gespreksronde heeft en mocht u het met mijn voorstel voor die finale gespreksronde eens zijn, dan adviseer ik op voorhand om bij de vervolgstappen in het verdere formatieproces door de formateur in samenspraak met de beoogde coalitiepartijen, op gezette momenten ook inbreng te vragen van de partijen die tot de oppositie zouden gaan behoren. Op inhoud zie ik daar ook enkele thema’s en onderwerpen voor. Alleen samen met alle 31 raadsleden, coalitie, oppositie en te zijner tijd een college van B&W kan er gewerkt worden aan een verdere verbetering van de onderlinge verhoudingen en samenwerking. Alleen dat is in het belang van onze stad, ons prachtig Roermond!
Dirk Franssen – 30-03-2022
