In 1997 was het voor de laatste keer koud genoeg
Het is vandaag precies 26 jaar geleden dat de laatste Elfstedentocht van start ging en voorlopig staan geen lange vorstperioden in de vooruitzichten. Door klimaatverandering wordt de kans op een Elfstedentocht met het jaar kleiner. Aan het einde van deze eeuw is de kans zelfs verwaarloosbaar klein.
De Elfstedentocht van 1997 is de laatste keer dat de Tocht der Tochten is gereden. De koudste Elfstedentocht, ook wel bekend als ‘de hel van 63’, is alweer ruim 60 jaar geleden. Deze werd gereden in één van de koudste winters die Nederland ooit gekend heeft. Deze winter was zo koud dat je met je auto over het IJsselmeer kon rijden. De gevoelstemperatuur lag tijdens de Elfstedentocht tussen -15 en -18 graden!
Dit zijn temperaturen die in Nederland nauwelijks meer voorkomen. Rond de jaarwisseling hadden we zelfs te maken met recordtemperaturen. In de Bilt was het om klokslag middernacht 15,5 graden en daarmee was het de warmste jaarwisseling ooit. Inmiddels is de temperatuur iets gedaald, maar is het nog steeds een stuk warmer dan normaal voor de tijd van het jaar. Deze week stijgt het kwik overdag naar 8 tot 12 graden en in de nachten wordt het niet veel kouder dan een graad of 6. Schaatsijs, laat staan Elfstedentochtijs, zit er met deze verwachting niet in.
Ook de vooruitzichten naar de tweede helft van januari laten nauwelijks tot geen winterweer zien. In onze maandverwachting voor januari zien we dat de kans op een enkele keer vorst in de nachten wel toeneemt, maar duidelijk kouder dan normaal wordt het voorlopig niet.
In 2012 ging de Elfstedentocht bijna door
De winter van 2011/2012 begon zeer zacht maar eind januari 2012 sloeg koning winter genadeloos toe. We kregen zelfs te maken met een officiële koudegolf in De Bilt en dat was de eerste keer sinds 1997. Voor een koudegolf moet het 5 dagen op rij overdag blijven vriezen, met daarbij in 3 nachten strenge vorst (minima < -10.0 graden). In 1997 kwam het toen wel tot een Elfstedentocht, maar in 2012 ging het op de valreep net niet door. De dooi kwam iets te vroeg, en de ijsdikte was volgens de ijsmeesters in Friesland net niet dik genoeg. Door sneeuw op het ijs viel de ijskwaliteit en ijsgroei tegen.
Na 2012 hebben we alleen nog een regionale koudegolf gehad in januari 2013 en ook in februari 2021 was er een regionale koudegolf.
Hoe groot is de kans op een Elfstedentocht?
Door klimaatverandering worden onze winters steeds milder. Sneeuwdagen worden zeldzamer en ijsdagen zijn alles behalve een gegeven in onze huidige winters. Hierdoor wordt de kans op een Elfstedentocht steeds kleiner. Toch komen er ook in een opgewarmd klimaat nog steeds koude periodes voor. Zo ook in februari 2021, toen er voor een korte periode ook op grote plassen zoals op Loosdrecht kon worden geschaatst. Als we te maken hebben met een noorden- of oostenwind kan het nog steeds erg koud worden in onze omgeving. Toch is deze aangevoerde lucht wel minder koud dan bij een vergelijkbare situatie in het verleden. Het noordpoolgebied is inmiddels al bijna vier graden opgewarmd. De opwarming gaat daar extra hard.
De kans dat er de komende tientallen jaren ooit een Elfstedentocht plaatsvind is klein. Momenteel is de kans op voldoende winterkou 8 procent, maar de kans op de Tocht der Tochten is kleiner omdat weeromstandigheden zoals sneeuwval roet in het eten kunnen gooien. Dat zagen we in 2012! Met veel geluk kan het dus nog een keer gebeuren. De doorgaande opwarming verkleint deze kans volgens het KNMI naar 1 procent in 2050 en aan het einde van de eeuw zijn de kansen verwaarloosbaar klein.
Bron: www.weeronline.nl
