Vandaag viere veer t Hoogfees van de gebaorte van Johannes de Duiper, det is presies ein half jaor veur de gebaorte van Kristus. Det is simbolies omdet hae waerd gezeen es eine veurluiper van Kristus. In de oosters-ortedokse kirke hit hae Johannes Prodomos, de veurgenger. In de Koraan hit hae Yahya en ouch dao is hae ein half jaor ajer es Isa, de zoon van Maryam. (Koraan, Soera Het Vee 6:83-86). Euveral waerd hae eine profeet geneump. Hae praekde en duipde in de Jordaan. Van hem zolle de wäörd zeen: “Ich duip mit water. Mer midde onger uch sjteit degenige dae geer neet kint. Mer Hae is ’t, dae dette wate noa mich kump, terwiel d’r al veur mich d’r waas. Ich bön neet waerd zien sjoonreme los te make”. (NT, Mattheüs 3:11-17).
Sjperjes, deftig Asparagus officinalis, waerd geteeld vanwaege de jong sjeute. Veer kinne witte, greune en paarse sjperjes.
Veur ’t eers komme veer sjperjes taege in Egipte in de piremiede van Sakkara, dae is rondj 2750 jaor veur Kristus geboewd. Zo’n twee eeuwe veur Kristus wiste ouch de Romeine hie al mit om te gaon en d’r zeen bewieze det hae hie ouch gegaete waerde. Wie de Romeine zich oet os sjtreke teröktrokke ging de teelt verlaore. De Moslim-Arabiere brachte de kinnis van ’t tele weer truuk in Europa en waal in ’t Sjpaanse Andeluzië. In de zeventeende eeuw waerde alweer sjperges in Frankriek geteelt. Bie os doerde det nog toet de negenteende eeuw rondj Berge op Zoum. Sinds de eerste Waereldoorlog is Noord- en Midde Limburg pas bekind gewaore veer zien witte goldj.
Waat haet St. Jan noe mit sjperjes te make? Nieks waat veer konkreet weite. Sjperges is ein meerjäörige plant. Om ouch ’t volgend sezoen weer te kinne ougste höbbe de plantje ongeveer hongerd greuijdaag neudig. De plantje kinne doorsjete en waere greun buimpkes. Door fotosintese waere d’r dan genog sokkers aangemaak om de winjter door te komme. Vanaaf vandaag zeen d’r nog ongeveer hongerd greuijzaam daag.
En nog get: Normaal is 21 junie de langste daag (det kint eine daag sjille). Det beteikent neet det de zon dae daag ’t vreugs opgeit en ’t laatst onger. De zon geit veer daag veur 21 junie ’t vreugs op, dus 17 junie. ’t lets geit zie onger drie daag nao 21 junie, dus 24 junie, Sint Jan. Boere zeen neet gek! In sommige sjtreke, wo onger Limburg, kinde men vreuger ouch St. Jansvure om det te viere.
Mesjien det Johannes de Duiper in de toendertied Romeinse provinsie Judea ouch sjperjes gegaete haet. Det weit ich neet en det sjteit ouch neet in de biebel, det ich weit. Ein tiepies Limburgs produk? Waal dankzij os Egiptiese, Romeinse en Moslim-Arabische veurgengers! Wo kalle veer euver?
Teks: Guus Rüsing.
